Perilerle Cinler

Aziz Nesin*

Sıksık sorarlar:

Nasıl bu kadar yazabiliyorsun?

Derler ki, kimi sanatçıların esin perileri varmış da, bu periler onların ruhuna sanatı üflermiş.

Esin perisi denilince gözümün önüne, altı balık, üstü kız olan denizkızı gibi bir havakızı geliyor; altı kuş, üstü sırma saçlı bir dünya güzeli. Yarısı kuş, yarısı kızdan bu esin perisi, omuzuna tünediği sanatçının kulağına fısıl da fısıl bişeyler fısıldıyor. Deyin ki kopya veriyor.

Esin perim yok ama, benim de esin cinim, esin cadım, esin devanam var. Benimkilerin yarısı kuş, yarısı kız değil, olsa olsa ondabiri insan da geri yanı canavar. Omuzuma tünememiş, sırtıma binmiş, ben altta iki büklüm, kanter içinde, yorgun bitkin… Hem benim esin cinim, esin cadım bir tane değil, sürü sürü… İkisi inse, üçü biniyor sırtıma.

Periler eşsiz güzellikte; cadılar, cinler eşsiz çirkinlikte.

Periler okşar; cinler çarpar, çimdikler, ısırır.

Esin perisi omuzuna tünediği sanatçının ruhuna üflüyor ne üflüyorsa, kulağına fısıldıyor, onu esinliyor. Benim sırtıma binmiş, üstüme çullanmış olan esin cadıları, esin cinleri, esin canavarları durmadan buyuruyor, zorluyor, azarlıyor:

— Yaz! Hadi yazsana! Durma yaz! Ne duruyorsun? Uyumaya hakkın var mı senin… Uyan! Oturma öyle… Kalk çabuk… Hasta da olamazsın… Şişşşt, kalk bakalım… Yaz!

Benim esin cinlerim, cadılarım, canavarlarım: Kira isteyenlerim, para isteyenlerim, alacaklılarım, bitürlü tükenmeyen gereksinimler…

Yazmam da ne yaparım?

Bu yeryüzünde, bir sanatçıyı altı delinmiş bir ayakkabı kadar esinleyebilen, çalışmaya zorlayan başka hiçbişey olamaz.

Elimde olsaydı, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’ne şöyle bir madde ekletirdim:

«Hasta olabilmek, her insanın en vazgeçilmez, elinden alınmaz tabiî ve toplumsal hakkıdır; her insan hasta olabilir.»

Hasta olunca sırtüstü uzanıp yatabilen mutlu kişilere hep imrenmişimdir. Yarım yüzyıla dayanan yaşamımda, bir günlük olsun hasta olabilmek hakkımı kullanamadım; esin cadılarım, esin canavarlarım bırakmıyor. Gece rüyamda, gündüz hülyamda, yani bütün dünyamda onlar.

— Yaz!

Yazıyorum.

— Daha yaz!

Daha yazıyorum.

Sabah ıslaklığındaki yemyeşil çayırlara bakarım da özlemle, içimden çayırın üstüne uzanıvermek gelir boyluboyunca. Çıplak ayakla yürüyüversem, elli yılın yorgunluğu ayaklarımdan yeryüzünün derisi altına akıverecek sanki…

Bigün nasıl olsa tüm dinleneceğim, ama ne yazık, o zaman da dinlenmekte olduğumu bilemeyeceğim…

Birisi bana,

— Nasıl bu kadar çok yazabiliyorsun? Diye sorunca, doğrusu ya, dışa vurulmamış bir kızgınlık duyuyorum.

— Keyfimizden mi yazıyoruz sanki… Zora gelmişiz, darda kalmışız işte…

Amaaaaa, hiç inanmadığım bişey olsa da bir daha doğsam, yeniden gelsem bu yeryüzüne, seçeceğim başka yol yok; yine böyle, yine böyle çalışmanın mutlu yorgunluğu içinde tükenip gitmek isterim.

Çok değişik türde, değişik biçimde yazıyor, değişik konular işliyorsam, bunun nedeni, sanırım, toplumumuzun değişik katlarından, değişik çevrelerinden karışık insanlarla düşüp kalkmış olmamdır, işte şimdiye dek yaptığım işlerden birkaçı; Ayaksatıcılığı, çobanlık, askerlik, muhasebecilik, ressamlık, gazete satıcılığı, kitapçı dükkânı işletmek, özel öğretmenlik, fotoğrafçılık, yazarlık, gazetecilik, bakkallık, mapushanecilik -Bu da bir meslektir, hem de zor mesleklerdendir-, işsizlik -Bu, mesleklerin en zorudur-, kundura boyacılığı, berber dükkânı işletmek, daha da başka işler…

Anılarımın büyük değil, küçük önemi bile olmadığını biliyorum: Ama İçinizden herhangi birinin yaşamı olarak, yaşadığımız toplumu ve çağı yansıtması bakımından belki ilginizi çeker umuduyla, anılarımı yalansız dolansız anlatıyorum sizlere.

*Böyle Gelmiş Böyle Gitmez, 1982 İstanbul: Adam Yayıncılık s. 11-13